با گسترش صنعت سینما و رشد روزافزون فناوری‌های مرتبط با آن، مفهوم سینماتوگرافی به‌عنوان یکی از مفاهیم کلیدی در فیلم‌سازی وارد حوزه توجهات فرهنگی شده است. در این مقاله به بررسی عمیق‌تر سینماتوگرافی و کاربردهای آن در هنر ساخت فیلم می‌پردازیم.
سینماتوگرافی چیست؟
سینماتوگرافی، علم و هنر تولید تصاویر حرکتی به‌وسیله دوربین و سیستم‌های تصویربرداری است. این علم به تجزیه‌وتحلیل روش‌ها و تکنیک‌های استفاده شده در ساخت فیلم‌ها، تأثیرات نورپردازی، کادربندی، حرکت دوربین، ویرایش و دیگر جنبه‌های فنی فیلم‌سازی می‌پردازد.
تاریخچه سینماتوگرافی
سینماتوگرافی فیلمبرداری هنر و هنر ساخت فیلم‌های متحرک با ثبت تصویری یک داستان است. از نظر فنی، سینماتوگرافی هنر و علم ثبت نور به صورت الکترونیکی بر روی حسگر تصویر یا به صورت شیمیایی بر روی فیلم است.
سینماتوگرافی که از زبان یونانی به معنی «نوشتن با حرکت» گرفته شده‌است، خلق تصاویری است که روی صفحه می‌بینید. مجموعه‌ای از نماها که یک روایت منسجم را تشکیل می‌دهند و فیلمبرداری هر پلان را با در نظر گرفتن جای همه چیز در کادر، انجام می‌دهد. برای درک اهمیت سینماتوگرافی به موارد زیر توجه کنید.
سینماتوگراف یا Cinematograph اصطلاحی بوده که ابتدا به بعضی از ابزارهای مورد استفاده در فیلمبرداری داده شده است. درگذشته از این اسم برای نام بردن از دوربین فیلمبرداری، آپارات سینما و دستگاهی کامل که شامل چاپگر نیز باشد، استفاده می‌شده است.
دستگاهی با این نام اولین بار توسط لئون بولی اختراع و با نام «سینماتوگراف لئون بولی» در ۱۲ فوریه ۱۸۹۲ ثبت شد. بولی که کلمهٔ سینماتوگراف را با الهامی از یونانی به معنای «نوشتن در حرکت» ساخته و ثبت کرده بود، به خاطر کمبود منابع مالی، نتوانست اختراعش را گسترش داده و هزینه‌های ثبتش را بپردازد؛ بنابراین ناچار شد حقوق اختراع و نام آن را در ۱۸۹۵ به برادران لومیر بفروشد.
اهمیت سینماتوگرافی در فیلم‌سازی
سینماتوگرافی نقش بسیار مهمی در ایجاد احساسات و تجربهٔ بصری برای تماشاگران دارد. با استفاده از تکنیک‌های مختلف سینماتوگرافی، فیلم‌سازان قادرند داستان را به بهترین شکل ممکن به تصویر بکشند و ارتباط عمیق‌تری با مخاطبین برقرار کنند.
سینماتوگرافی، هنر و فناوری فیلمبرداری شامل تکنیک‌هایی برای ایجاد ترکیب کلی یک صحنه است. روشنایی، انتخاب دوربین‌ها، لنزها، فیلترها و استوک فیلم، زاویه دوربین و ادغام جلوه‌های ویژه از وظایف مدیر فیلمبرداری فیلم است، که هدف آن دستیابی به تصاویر و جلوه‌های تصویری مورد نظر کارگردان است.
کاربردهای سینماتوگرافی
- نورپردازی: استفاده از نور به‌عنوان یک عنصر تأثیرگذار در سینماتوگرافی، می‌تواند احساسات و مضمون فیلم را تا حدود زیادی تغییر دهد.
- کادربندی: انتخاب زوایای مختلف دوربین و ترکیب صحیح اجزای تصویر، از جمله مهارت‌های اساسی سینماتوگرافی است که بر تأثیرگذاری واقعیت و زیبایی تصویر تأثیر می‌گذارد.
- ویرایش: فرایند ویرایش تصاویر حرکتی و صدا در پس‌زمینه، جزء مهمی از کار سینماتوگرافی است که در ایجاد جریان و هم‌راستایی داستان بسیار مؤثر است.
- حرکت دوبین: حرکت دوربین می‌تواند احساسات و تعلیق را در یک صحنه افزایش دهد.
- ترکیب شات: به چیدمان عناصر بصری برای انتقال پیام مورد نظر اشاره دارد. یکی از عناصر بصری که باید به‌طور خاص مرتب شود، بازیگران هستند.
نقش فیلمبردار در سینماتوگرافی
در سینماتوگرافی یک فیلمبردار سبک بصری و رویکرد فیلم را تعیین می‌کند. به‌عنوان‌مثال، یک فیلمبردار در ساخت فیلم مستند تعیین می‌کند که آیا از اجرای مجدد استفاده کند یا بر عکس‌ها و فیلم‌های پیشین تکیه کند.
سینماتوگرافر تصمیم می‌گیرد که کدام نوع از دوربین‌ها، لنزهای دوربین، زوایای دوربین و تکنیک‌های دوربین به بهترین وجه صحنه را می‌سازند. البته در این انتخاب‌ها با ناظر فیلم‌نامه و در صورت لزوم مدیر لوکیشن نیز همکاری می‌کند تا هر صحنه بررسی شود و موثرترین دیدگاه برای دوربین را طراحی کند.
در سینماتوگرافی، فیلمبردار از نور برای ایجاد حال و هوای بصری مناسبی که کارگردان به دنبال دستیابی به آن است استفاده می‌کند. او باید بداند که چگونه عمق، کنتراست و کانتور یک تصویر را برای حمایت از فضای داستان افزایش دهد.
فیلمبردار در تمرین‌ها با بازیگران شرکت می‌کند، زیرا در طول تمرین، فیلمبرداران دوربین را در پاسخ به یک ژست یا کنش خاص تنظیم می‌کنند و به‌عنوان بازیگر، موقعیت بدن و بلوک‌های خود را تنظیم می‌کنند تا برای کادر فیلمبرداری مناسب‌تر باشد.
در سینماتوگرافی، فیلمبردار خوب ایده‌ها و مفاهیمی را معرفی می‌کند که ممکن است کارگردان به آن‌ها توجه نکرده باشد.
عوامل مهم در سینماتوگرافی
- نورپردازی
- اندازه شات
- فوکوس دوربین
- ترکیب شات
- محل قرارگیری دوربین
- حرکت دوربین
سخن پایانی
فیلمبرداری حال و هوای کلی روایت تصویری یک فیلم را تنظیم و پشتیبانی می‌کند. هر عنصر بصری که روی پرده ظاهر می‌شود، می‌تواند به داستان کمک و آن را تقویت کند. این مسئولیت سینماتوگرافر است که اطمینان حاصل کند که هر عنصر منسجم است و از داستان پشتیبانی می‌کند. فیلم‌سازان موفق بودجه زیادی را صرف سینماتوگرافی می‌کنند تا به کیفیت بیشتری دست یابند.
سینماتوگرافی به‌عنوان یکی از عناصر اساسی در هنر ساخت فیلم، نقش بسیار مهمی در ایجاد تجربه بصری و احساسی برای تماشاگران دارد. استفاده از تکنیک‌ها و تکنولوژی‌های مدرن سینماتوگرافی، به فیلم‌سازان امکان می‌دهد تا اثرهای بیشتری را در افکار و احساسات مخاطبین خود ایجاد کنند و هنر خود را به بهترین شکل ممکن به نمایش بگذارند.
